جنگ جهانی مینیاتوری در سوریه

مهمترین اتفاقی که در چند روز گذشته بازهم می رود تا وقایع میدانی در سوریه را تحت تاثیر قرار بدهد ساقط کردن هواپیمای جت روسیه توسط ترکیه بوده است. 

ترکیه مدعی است که این هواپیما حریم هوایی اش را نقض کرده و آنرا بعد از چندباراخطار ساقط کرده است. روسیه می گوید اولا ترکیه هنوز هم هیچ مدرکی مستند بر اینکه آن هواپیما حریم هوایی اش را نقض کرده ارائه نکرده و ثانیا این نیروی هوایی ترکیه بوده که طبق اطلاعات رادارهای پایگاه هوایی حمیمیم در لاذقیه وارد آسمان سوریه شده اند. حمیمیم پایگاهی است که تمامی نیروهای روسیه و اسکادران هوایی اش در آن مستقر هستند. 

آن چیزی که ماجرا را پیچیده تر می کند ادعای میلیشیای ترکمن مستقر در منطقه مرزی ترکیه و روسیه است که می گویند آنها جت را ساقط کرده اند و تروریست های جبهه الشام در شمال سوریه که ویدئویی از یک خلبان مرده را منتشر کرده اند و مدعی اند آنها هردو خلبان را وقتی از هواپیما بیرون پریدند کشته اند. در ویدئوی دیگری همین گروه ها مدعی اند یک هلی کوپتر سوری که در جستجوی خلبان ها بوده را ساقط کرده اند.  دیشب وزارت دفاع روسیه کشته شدن یکی از خلبان ها و همچنین یک سربازروس که در عملیات جستجوی خلبان ها شرکت داشت را تایید کرد.  

مسکو در اولین واکنش به اتفاقات اخیر اعلام کرد تمامی تماس های نظامی با ارتش ترکیه را قطع می کند و این به این معناست که دیگر هر اتفاقی ممکنست در اثر نبود تماس بین دو طرف بیفتد. از سمت دیگر ترکیه خواهان نشست اضطراری کشورهای ناتو شد و دبیرکل ناتو هم در یک نشست خبری گفت مطمئنا طرف مقصر روسیه است که حریم هوایی ترکیه را نقض کرده است.

رییس جمهور ولادیمیر پوتین دیروز دراردن گفت ما که می دانیم ترکیه هم به داعش هم به بقیه نیروهای تروریست مخالف اسد کمک می کند و این کارعواقب بدی برایش خواهد شد. 

اما واقعا گزینه های پیش روی روسیه چه هستند و چه کاری می تواند در قبال کشته شدن نیروهایش و ساقط کردن هواپیمایش انجام بدهد؟

روس ها احتمالا بازهم برای توضیحات و مدارک ترکیه صبر می کنند و اگر چیزی منتشر نشود (که احتمالا هم نخواهد شد) آن موقع شاید دست به اقدامی بزنند. بعضی منابع می گویند دلیل این کار تحریک آمیز ترکیه تلافی نابود کردن حدود ۱۰۰۰ تانکر نفتی متعلق به داعش است که روسیه آنها را یکی دو هفته پیش وقتی آنها از مرز سوریه-ترکیه رد می شدند مورد هدف قرار داد و از بین برد. 

از طرف دیگر روسیه در این مدت نه فقط داعش بلکه بقیه گروه های مخالف حکومت اسد را هم مورد حمله قرار داده بنابراین باید دیر یا زود منتظر دیدن عواقب حملاتش می بود که اول در قالب منفجر شدن هواپیمای مسافری اش بر فراز سینا اتفاق افتاد و این عملا دومین حمله به روسیه است.

روسها معروف هستند که کارهایشان را با زیرکی و از پشت صحنه پیش می برند ( بر خلاف امریکایی ها که معمولا اهل هیاهوی بسیار برای هیچ هستند) بنابراین ترکیه باید کمربندش را محکم کند و منتظر انتقام کشی روسی البته به سبک روسی باشد. 

اما یک سوال مهم اینجا بی پاسخ می ماند و فقط زمان و سیر حوادث می تواند آنرا جواب بدهد:

آیا ناتو (که بیشترین اعضای آن عضو اتحادیه اروپایی هستند) حاضرست در صورت رویارویی بین ترکیه و روسیه به دفاع از ترکیه بلند شود؟

در اتحادیه اروپا همه می دانند ترکیه به داعش و بقیه مخالفان اسد کمک می کند ٫ صادرات نفت داعش از خاکش انجام می شود ٫ تمام تروریست های غربی و تندرو از خاک آن به داعش در سوریه و عراق پیوسته اند و کلا سازمان اطلاعات امنیت MIT‌ موذی اش بر همه این موارد نظارت می کند.

یادمان باشد تعدادی از اعضای اتحادیه اروپا در شرق آن دل خوشی از ترکیه و دوران عثمانی ها ندارند و مایل به دیدن ترکیه قوی در همسایگش شان نیستند. از طرفی اتحادیه اروپا بیشتر از ربع قرن است ترکیه را پشت درب هایش نگه داشته و هرگز حاضر نیست ترکیه با اکثریت مسلمان را به عضویت اتحادیه با اکثریت مسیحی بپذیرد. هرچند نهایتا اروپایی ها اگر به قول خود اوباما گوششان پیچانده شود مجبور به تنفیذ اوامر واشنگتن هستند.

ترکیه می توانست به هواپیمای روسی در صورتی که واقعا وارد خاکش شده بود اخطار بدهد نه اینکه آنرا ساقط کند. پس ساقط کردن این هواپیمای رفتاری تعمدی و برای کشاندن روسیه به جنگی زمینی است. اما ترکیه چقدر بتواند در این سیاستش موفق بشود بحث دیگری است. 

تا اینجای بحث می توان فقط یک موضوع اظهر من الشمس است: در سوریه یک جنگ جهانی با ابعاد کوچک عملا در جریان است. 

PS:

۱- به ادعای روزنامه رای الیوم روسیه در بدو آغاز عملیات نظامی اش در سوریه وابسته های نظامی عربستان٫ ترکیه و قطر را در مسکو احضار کرده و بهشان اطلاع داده مایل نیست ببیند رفتاری مشابه اتفاقات افغانستان در دهه ۹۰ در سوریه بیفتد وقتی که امریکا و عربستان مجاهدین افغان را به موشک های استینگر تجهیز کردند و آنها هواپیماها و هلی کوپترهای روسی را ساقط می کردند. اگر ادعاهای تروریست های شمال سوریه در مورد ساقط کردن هواپیما درست باشد آن موقع است که یعنی راکت و موشک به دست تروریست ها افتاده و البته معلوم است چه کسانی آنها را به گروه های مسلح داده اند. 

۲- وزارت دفاع روسیه اعلام کرده خلبان دوم را صحیح و سالم پیدا کرده و او حالا در پایگاه حمیمیم است.